Tebriz’den başladığımız İran yolculuğunda Tahran’a ve Şiraz’ı gezip Yazd’a geldik. Bu gün de Yazd’dan İsfahan’a gideceğiz. İsfahan’a yani dünyanın yarısına. Yüz ölçümü olarak büyük olan İran’ın şehirleri arasındaki farklar da oldukça büyük. Hazar denizinden, Bafra Körfezine kadar uzanan bu coğrafyada her türlü iklimi yaşamak mümkün. Kuzeyde, yemyeşil dağlar, köpürerek akan nehirler, Güneye doğru indikçe sapsarı çöllere, güneşin altında cayır cayır yanan kuru toprağa bırakıyor. Doğal olarak da kültürler, insanlar, şehirler, mimariler ve renkler bu çeşitliliğe göre değişiyor.

Bir gün önce 15 saatlik Yazd gezisi ile planladığımız bütün yerleri gezdik. Bu gün biraz daha sakin bir gün geçirmeyi planladık. Koşuşturmadan rahat rahat İsfahan’a gideceğiz. Yazd – İsfahan arası 5 saat olduğu içinde erkenden kalkmamıza gerek yok. Geç uyanıp, eşyaları toplayıp, terminale gidip bir İsfahan otobüsüne binip erken vakitte İsfahan’da olmak düşünüyoruz.

İran içinde bütün ulaşımı otobüs ile yaptık. İran’da benzin 1 liradan düşük olduğu için ulaşım gerçekten ucuz. Otobüs biletleri, Türkiye fiyatlarına göre yarısından daha az. Ayrıca burada normal ve VIP olarak iki çeşit otobüs var. Normaller, Türkiye’deki gibi dört koltuklu. VIP’ler ise üç koltuklu. Ayrıca ayakların arkasındaki aparatı açıp, sırt kısmı yatırınca yataktan bir farkı kalmıyor.  İran’da otobüs yolculuğunun en sıkıcı tarafı, şehir giriş çıkışlarında ve ara noktalarda bulunan polis kontrol noktalarında şoförlerin inip kâğıtlarını imzalatması. Her birinde 15 dakika harcasak yaklaşık 1 saat kontrollerde geçiyor. Otobüs dışında tren de İran’da yaygın bir ulaşım aracı. Biz İstanbul’dan tren ile gelmeyi düşünüyorduk ama Türkiye tarafındaki raylar bombalama sonucu zarar gördüğü için otobüsü seçtik ve otobüs yolculuğu öyle devam etti.

İran’da araba kiralamayı tavsiye etmiyorum. Trafik başlı başına bir keşmekeş. En başta arabalar, motorlar üstünüze üstüne geliyor. Yeşil ışık yanmasına rağmen yayayı görmüyormuş gibi yayanın üzerine doğru sürüyorlar. Motorlular kaldırım, yol dinlemiyor. Yol hakkı kimin? Kim nereden gidiyor? belli değil. Trafik ışıkları da bu keşmekeşe isyan etmiş gibi çalışmıyor. Arabalar birbirlerinin ve yayaların o kadar çok yakınından geçiyor ki kaç defa çarptık diye zıpladım. Karşıdan karşıya geçmekse bol adrenalinli bir eğlence gibi. Koca yola kendini bırakıyorsun ve Kemal Sunal’ın filmlerinde ki gibi bir öne bir arkaya, bir sağa bir sola, karşıya geçiyorsun. İşin güzel tarafı bu keşmekeşi düzen yapmışlar, kimse sinirlenmiyor, kavga etmiyor.

Rahat rahat hazırlanıp 12 gibi otelden ayrıldık. Terminale gittiğimizde İsfahan otobüslerinde yer olmadığını öğrendik. En yakın otobüs akşam altıdaymış.  Bir otobüs sorunu daha yaşamanın hüznüyle attık çantaları bekleme salonuna, 5 saat otobüs bekledik. Bol bol kitap okuduk, fotoğraf çektik. 

Kitap konusuna gelmişken, İran ile ilgili gezi kitabı bulmak çok zor. Ünlü gezi kitapları serilerinde İran yok. Daha doğrusu Türkçesi yok. Çünkü benim yana döne aradığım kitapları İngilizcelerini ve Japoncalarını turistlerin elinde gördüm. İran’ın gezilecek yerlerini bir türlü internetten bulabilirsiniz.

Gezi kitaplarını bir şekilde internetten bulursunuz. Bunun dışında azımsanamayacak kadar önemli bir İran edebiyatı var. Bence İran’a gelmeden okumanız gereken kitap türü İran edebiyatından olmalı. İran’ın yetiştirdiği birçok yazar, şair ve bilim adamı var. Bunlardan ilk akla gelen Ömer Hayyam, Firdevsi, Sadi ve Hafız. Hafız’ın ve Sadi’nin eserlerini günümüzde okumak biraz zor fakat Ömer Hayyam’ın Rubaileri ve Firdevsi’nin Şehnamesi gelmeden önce okunması gerekir. Bunlar dışında Roman olarak iki kitabı tavsiye ederim. Birincisi Amin Maalouf’un Semerkant’ı. İkincisi ise İskender Pala’nın Şah & Sultan’ı. Semerkant’ta Dönemin en önemli üç ismi olan Ömer Hayyam, Nizamül Mülk ve Hasan Sabbah’ın yollarının nasıl kesiştiğini, yaşamlarını ve ölümlerini anlatıyor. Kitap ağırlıklı olarak İsfahan’da geçiyor. Şah & Sultan ise Şah İsmail ile Sultan Selim arasındaki çekişmeyi ve Şii – Sunni mezheplerinin kanlı dönemlerini anlatıyor. Kitap ağırlıklı olarak Tebriz’e geçiyor.

Saat 5 buçuk gibi otobüsün gelmesiyle edebiyat ve fotoğraf molamız sona eriyor. Otobüse binip 5 saatlik İsfahan’a doğru yola çıkıyoruz.

İsfahan’a giderken korktuğum bir olay başıma geldi. İran’da kadın, erkek tuvaletlerinin bazılarında şekil yok. Direk farsça yazılmış. Daha önce Şiraz’da kıl payı kadınlar tuvaletinin kapısından dönmüştüm ama bu sefer girdim. Otobüsün şoförüne tuvaleti sorduğumda eliyle tuvaletin yerini gösterdi. Kapıya yanaştığımda kadın erkek işareti yoktu ama şoför gösterdiği için içim rahat içeri girdim. İçeride kimse yoktu. Başta hiç şüphelenmedim fakat çöpteki kadın pedlerini göründe bir anda beni ter bastı. İşimi halledip hemen dışarı çıktım ama çok geçti. Karşımda iki kara çarşaflı kadınının gözlerinin fal taşı gibi açarak bana bakmaları hala gözümün önünde. Bakışma bitince kadınların çığlıkları ve bağrışmaları eşliğinde hemen kaçarak tuvaletten uzaklaştım. “Kadın” ve “Erkek” kelimelerinin Farsçasını öğrenmekte fayda var.

Ayrıca İran’da rakamlar da farsça. 1’den 10’a kadar rakamların Farsçalarını öğrenmek gerçekten işe yarıyor.

İsfahan’ geldiğimizde gece 11 olmuştu. Herhangi bir güvenlik problemi olmadığı için çantaları sırtımıza atıp, gece vakti sokak sokak kalacak yer aradık. Gündüz evlerinden çıkmayan İranlılar gece sokakları doldurmuşlardı. Bütün dükkânlar açık, insanlar alışveriş yapıyordu.

Geçmişi Yontma Taş Devrine kadar uzanan İsfahan, birçok uygarlığa ev sahipliği, Pers İmparatorluğuna ve Safevilere başkentlik yapmış. Zamanında Dünyanın en büyük şehirlerinden biri olduğu için o dönemlerde  “Dünyanın Yarısı” olarak anılıyormuş. İsfahan, günümüzde İsfahan Eyaletinin merkezi ve 1,5 milyon nüfusuyla İran’ın 3. büyük şehri.

Gece 12’yi geçerken tam şehrin merkezinde 30bin tümene bir otel bulduk. İsfahan’ı bir an önce keşfetme heyecanı ile çantaları otele bırakıp kendimizi sokaklara attık. 

İsfahan’da görülmesi gereken yerler listesine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://uzaklardabiryer.com/2017/09/26/isfahanda-gorulmesi-gereken-10-yer/

Yazd’da görülmesi gereken yerlerin listesini aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://uzaklardabiryer.com/2017/09/25/yazdda-gorulmesi-gereken-10-yer/