Son yıllarda hepimiz sağdan soldan, lavanta tarlaları olan köyden haberler almaya başladık. Köyün her yerinde lavantalar varmış, köy lavanta kokuyormuş. Köy deyince burnumuzda hissettiğimiz tezek kokusu dururken şimdi Lavanta kokusu da nereden çıktı? Koca köy lavanta mı kokar? Deyip merak ettik ve düştük yollara.
Kuyucak köyü Isparta’nın Keçiborlu ilçesinde, Isparta’ya 47 km uzaklıkta, Burdur gölü ve Süleyman Demirel Havaalanının yanında oldukça küçük bir köy. 1300’lü yıllardan kalan köyün nüfusu 250 kişi.
Köy girişinin bir kaç kilometre yakınlarında, yol kenarında lavanta tarlaları görünmeye başlıyor. Gelip geçen araçların fotoğraf çektirmek için durduğunu görünce dayanamayıp biz de durduk ve tarlada ilk fotoğrafları çektik.
Köyün merkezine yaklaşırken köyün gerçekten sıra dışı bir köy olduğu hissediliyor. Evlerin arasından, yolların kenarından lavantalar fışkırmış. Yamaçlardan esen rüzgârın bu fışkıran lavantaların arasından geçmesiyle bütün köyü lavanta kokusu sarmış. Köyün merkezine gelip durduğumuzda nereye gitmeliyiz? Neler yapmalıyız? Diye düşünürken sıcakkanlı köy halkı bir rehber edasıyla bize köyde yapabileceklerimizi anlattı. Köy halkı gönüllü rehber gibiler. Son yıllarda sayıları iyice artan misafirlere alışmış ve oldukça sıcak bir karşılama ile köyü tanıtmaya başlıyorlar.
Biz de kısa bir bilgilendirme sonrası köylülerin dediği gibi köyün dışına doğru tarlalara ilerledik. Köy çıkışında lavanta tarlalarının çoğunlukta olduğu bölgeye vardık. Çevremizdeki tarlalara bakınarak gezerken Tarlasının bir köşesine çadır kurmuş Avcı ailesinin lavanta çayı ikramıyla indik arabadan. Avcı ailesi köyün en eski lavanta üreticilerinden biri. Gelen geçen herkese lavanta çayı ikram ediyor. Biz de tarlanın ortasındaki çadıra oturup lavanta çayımızı içmeye başladık. Çevremizde lavanta çiçekleri, bir yanımızda köy manzarası diğer yanımızda Burdur gölü manzarası eşliğinde koyu bir sohbete daldık.
Lavanta çiçekleri Haziran başında tomurcuklanıyor. Haziranın ortasında mor renkli çiçekler açmaya başlıyor. Köyü mosmor görmek için tam zamanı Haziran ortası ile Temmuz ortası arasındaki bir aylık süre. Temmuz sonlarına doğru çiçekler kurumaya başlıyor. Ağustos ayı ise hasat zamanı. Ağustosun son haftasına kadar tarla tarla bütün lavantalar toplanıyor.
Biz Ağustos başı geldiğimiz için köyü kaplayan mor tarlaları göremedik tarladaki lavanta çiçeklerini ve hasadı yapılan lavantaları gördük.
Bu toplanan lavantalardan, kurutulmuş lavanta demetleri, lavanta çayı, lavanta yağı, lavanta suyu, sabun, kolonya, krem, koku kesecikleri, dondurma gibi çok çeşitli ürünler elde ediliyor. Bunlara ek olarak, Lavanta balı dedikleri balı da dolayı olarak lavanta ürünleri içine sokabiliriz. Üç ay boyunca lavanta çiçeğinden beslenen arıların yaptığı balda lavanta tadını bulabiliyorsunuz.
Kuyucak köyünde insanı etkileyen sadece lavantalar değil, köyün hikâyesi ve köy insanı da oldukça etkileyici. Köylüler ilk olarak 1975 yılında tanışmışlar lavanta ile yurt dışından gelen lavantalar 30 aileye 15’er kök şeklinde dağıtılmış. Başlarda hobi olarak evlerin bahçelerine, gül bahçelerinin kenarlarına dikilmiş. Zamanla ticaret amacıyla tarlaya dikilmeye başlanmış ve bu tarlalar çoğalmaya başlamış. Köy önceden ağırlıklı olarak gül ticareti yaparken şimdilerdeyse her yeri lavanta tarlaları sarmış. Türkiye’nin lavanta ihtiyacının %95’i bu köyden karşılanıyormuş.
Lavanta tarlalarından, köy merkezine geri dönüp kadın girişimciler kooperatifinin çadırına gittik. Köydeki kadın girişimciler, lavanta hasadından sonraki her türlü lavanta ürünleri yapımında eğitim almışlar ve uygulamaya geçmişler. Koca bir restoran açmışlar, bir tarafta lavanta işliyorlar, diğer taraftan köye gelen turistlere hediyelik ürünler satıyorlar. Restoranda lavanta ürünlerinin yanında gül ürünleri de satılıyor. Çalışan herkes kadın girişimci. Köyde karşılaştığımız herkes gibi onlarında yüzü gülüyor ve her türlü isteklerimize cevap vermeye çalışıyorlar.
Lavanta ürünleri arasında en çok hoşuma giden şey olan Lavantalı dondurmadan bahsetmeden geçmek istemiyorum. Bir dondurmaya lavantanın bu kadar yakışacağını hayatta düşünmezdim. Lavantanın dondurmaya yakışması yanında dondurmanın kıvamındaki ustalığı da atlamamak gerekir.
Fotoğraf meraklıları için köyde foto safari yapılıyor ve fotoğraf yarışmaları düzenleniyor. En güzel fotoğrafların çekildiği yerlerin koordinatlarını saptamışlar:
N 37 50,602, E 030 16,422
N 37 50,403, E 030 16,154
N 37 50,613, E 030 15,009
N 37 51,196, E030 16,213
Yaklaşık 3 saat süren gezi sonrası lavanta diyarının kendine has büyüsü yanında böyle köylerin de olduğunu bilmenin mutluluğu insanı sarıyor.
Kuyucak köyü söylendiği gibi gerçekten lavanta kokuyor. Ama sadece lavanta değil, birlik ve beraberliğin yarattığı güç kokuyor, samimiyet kokuyor, güler yüz kokuyor, alın teri kokuyor.
